Litvanya’nın tamamı şu anda tek bir sarı-mavi renk denizinde yüzüyor. Ukrayna’nın ulusal renkleri karayolu üzerindeki devasa afişlere işlenmiştir, cephelerde ve vitrinlerde parlamaktadır, kiliselerdeki seccadeler bile buna göre perdelenmiştir. Hemen hemen tüm kamu ve sayısız özel bina ve araç bayraklıdır. Renkler, yoldan geçenlerin günlük kıyafetlerinde, tişörtlerde, eşarplarda veya rozetlerde de bulunabilir. Bazen fenomen biraz tuhaf görünüyor. Örneğin, bazı moda evleri şu anda yüksek fiyatlı sarı-mavi kombinasyonları sunuyor ve ana caddelerdeki büyük dijital ekranlarda silah teslimatı için reklam filmleri gösteriliyor.
Bu coşkulu saygı, başkent sakinlerinin bir kısmı için biraz tekinsiz. Dayanışma göstermeyi reddedecekleri için değil, tam tersi. Ama belki de, endişeler, coşku dalgası yakında belirli bir kayıtsızlığa dönüşebilir. Çünkü aşırı olan, bir noktada gerektiği gibi fark edilmeme riskini taşır. Bu sonsuza kadar sürdürülemez.
Ancak şu anda, Litvanyalıların Rus saldırganlığına toplu öfkesinde hiçbir şüphe veya yorgunluk belirtisi yok. Ukrayna halkıyla olan muazzam dayanışma, gerçek ve doğrudan dürtülerden geliyor. Örneğin, Almanya ile karşılaştırıldığında katılım kalitesindeki muazzam farkı takdir etmek yalnızca birkaç dakikanızı alır. Burada bazen ülkemizde hakim olan duyuru niteliğinden eser yok, burada eğer yoksa ama olmadan protesto devreye giriyor; en azından ilk bakışta.
Diktatörlükler aniden tekrar tehlikeli bir şekilde yaklaşıyor
Vilnius ve Kiev arasındaki mevcut bağların kökleri 13. yüzyıla kadar uzanan geçmişe dayanmaktadır. Daha sonra Prusya ve Rusya arasında ezilen ortak bir Litvanya-Polonya-Ukrayna imparatorluğu, 16. yüzyılda Baltık’tan Karadeniz’e kadar uzanıyordu. Birinci Dünya Savaşı sonucunda 1918’de başkenti Kaunas olan demokratik bir devlet kuruldu. (O zamanlar Vilnius Polonya’ya aitti.) 1990’da Litvanya, 1940’ta kaybettiği bağımsızlığını yeniden kazanan ilk Sovyet cumhuriyeti oldu.
O zamandan beri, yaklaşık üç milyon nüfusu olan küçük ülke, modernleşmeye doğru muazzam bir baskı yaşadı. Litvanya, SSCB, CMEA ve Varşova Paktı’nın zorunlu ittifaklarındaki paylaşılan deneyimlerdense İskandinavya’ya olan yakınlığını vurgulamayı tercih ederek saldırgan bir şekilde gerçek sosyalist geçmişinden sıyrıldı. Şimdiki savaş geçmişteki Litvanya’yı yakalıyor. Daha bir dakika öncesine kadar insanlar kararlarında hâlâ özerk olduklarını düşünüyorlardı; Moskova ve Minsk, zihinsel olarak Londra veya Berlin’den daha uzak görünüyordu. Şimdi güneydeki ve kuzeybatıdaki diktatörlükler aniden yeniden tehdit oluşturuyor. Otoriter komşu ülkelerle olan ortak sınırlar 400 kilometreden fazladır. Vilnius’tan Oblast Kaliningrad/Königsberg’e karayoluyla sadece 200 kilometre uzaklıktadır.
Tarihsel alt üst oluşlar günümüz kültürel yaşamına ve dolayısıyla sinema sanatına da yansımıştır. Vilnius Uluslararası Film Festivali 1995’ten beri var – tipik bir bağımsızlığın çocuğu. Adı “Kino Pavasaris” (Sinema Pınarı) o zamanlar hala ayrılma ve umut duygusundan bahsediyor. Festival, 2017 yılına kadar “Yeni Avrupa, Yeni İsimler” başlığı altında Moskova’nın eski etki alanından katkılarla bağımsız bir bölüm sunuyordu. Polonya, Rusya ve Balkanlar gibi ülkelerden en ilgi çekici güncel yapımlar burada gösterildi. Batı’ya yönelimi vurgulamak için, bu önemli teklif ne yazık ki kaldırıldı: Mevcut programla, amaç artık eski gönülsüz bağlantılarla bağlantı kurmak değil, bunun yerine daha saldırgan bir şekilde Avrupa geleceğine atıfta bulunmaktı.
Rusya’nın finanse ettiği filmler rafa kaldırıldı
Putin’in ordusunun işgali, festivalin başlamasından dört hafta önce, programın çoktan bittiği, katalogların son redaksiyon bölümünde olduğu ve onur konuklarının davet edildiği bir zamanda gerçekleşti. Bununla birlikte, acil ve sert bir tepkinin alınması gerektiği açıktı. Festival direktörü Algirdas Ramaska ve ekibi, karşılık gelen iki adım atmaya karar verdi. Görünüşte en görkemli olan ilk önlem, mevcut Rus devlet adamlığını engellemek için güçlerini birleştirmekti. İkinci, daha az belirgin olmakla birlikte, çok daha kalıcı olan adım, Ukrayna halkına ve onların kültürüne ve dolayısıyla sinematografiye doğrudan destek olarak formüle edildi.
Boykot hakkında birçok tartışma ve spekülasyon yapıldı. Buraya eklemek için çok fazla değil. Batı standartlarının mevcut durumu değerlendirmek için yalnızca kısmen uygun olduğu yorumu hariç. Diktatörlük yaşamamış herkes kendini şanslı saymalı ama zekice yorumlar yapmaktan kaçınmalıdır. Evet, söz konusu sanatın üretildiği sistemin “birdenbire” saldırgan ve emperyal olduğu ortaya çıktı diye “sırf” sanat eserlerini ve yaratıcılarını uluslararası kültür aktarımından dışlamak fiilen haksızlıktır. Hele söz konusu sanatçılar kendilerini ve eserlerini devlete muhalif ya da en azından uzak görmüşken. Ama Rusya en geç 24 Şubat’tan beri normal bir ülke değil.
Dediğim gibi, Rus devlet idaresinin boykot edilmesiyle ilgili, bu durumda Rus hükümeti tarafından kültürel bir incir yaprağı olarak cömertçe finanse edilen filmlerle ilgili – bu onların imajına hizmet ettiği sürece. Pandemi nedeniyle iki yıldır iptal edilen “Kino Pavasaris” festivali, hızlı boykot kararıyla netlik ve cesaret gösterdi. Evet, Rus ortak yapımı uzun metrajlı film “Compartment No. Finlandiyalı yönetmen Juho Kuosmanen’in 6” adlı filmi boştu. Ama böylesi daha iyi. Hiçbir Ukraynalı film yapımcısının Putin diktatörlüğünün sanatsal mazeretlerinin yanında bir figüran gibi hareket etmesi beklenmemelidir.
Aleksey German Jr.’ın sahte haberler ve yolsuzluğun acı bir benzetmesi olan “Ev Hapsi” de iptal edildi. Bu arada, her iki yönetmen de festivalin kararlarını anladıklarını işaret ettiler. Daha sonra filmleri kesinlikle uluslararası kültürel alışverişe geri dönecek. Şimdi, savaş belirtilerine uymuyorlar; en azından saldırganın komşu ülkesinde değil.
Festivalin açılış akşamı da tamamen Ukrayna ile olan bağlantıyla ilgiliydi.Sinema Pavasarı
Ukrayna filmlerine büyük ilgi
Ancak Vilnius’taki gibi bir festival, mevcut duruma ve buna bağlı zihinsel, maddi ve kültürel yıkıma nasıl yapıcı bir şekilde tepki verebilir? İlk olarak, bütün bir gün Ukrayna sinemasına ayrıldı. Gerçek açılıştan 24 saat önce, Vilnius’un eski kentindeki küçük Pasaka sineması, Ukrayna’da yapılan güncel yapımlarla altı tarih teklif etti. Akın harikaydı. 250 seyirci giriş için yaklaşık 1.500 avro ödedi – tüm gelirler doğrudan yardım fonlarına gitti. Filmler, genç Ukrayna sinemasının potansiyelini bir kez daha gösterdi. Ve bu yeni ortaya çıkan ulusal film harikasının çiçek açmasının ortasında vahşice boğulduğunu acı bir şekilde gösterdiler.
Programda, komediden distopyaya uzanan geniş bir yelpazeyi kapsayan, son zamanların en başarılı iki uzun metrajlı filmi yer aldı. Antonio Lukich’in “Düşüncelerim Sessiz” adlı eserinde, genç bir ses mühendisi ve müzisyen olan Vadim, Zakarpattia’ya (yani, 1939’a kadar Çekoslovakya’ya ait olan ülkenin en güneybatısındaki bölge) doğru yola çıkar. efsanevi pick up Rakhiv yaban ördeğinin flört lavtası. Ne yazık ki, kendi annesi bu arayışın önüne geçmeye devam ediyor.
“Atlantis” ile Valentyn Vasyanovych, savaşın en bunaltıcı önsezilerinden birini uzun metrajlı bir film olarak sahneledi. Aksiyon, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşının sona ermesinden bir yıl sonra, 2025’te başlıyor. Bombalarla kirlendiği için resmi olarak yaşanmaz olarak sınıflandırılan bir bölgede Sergiy, bir mezar açma ekibinde gönüllü olarak çalışıyor. Her iki savaşan grubun cesetleri bulundu, teşhis edildi ve gömüldü. Film izleyiciden çok şey istiyor. Ancak dehşetin ortasında hayal bile edilemeyecek bir şey olur: aşk yeşerir ve umut belirtileri verir.
Festival resmi olarak ertesi akşam açıldı. Biraz kenar mahallelerde bulunan “Forum Cinemas Vingis” sinema merkezindeki bu tören de tamamen Ukrayna ile ilgili ve duygu yüklüydü. Onur konuğu, Kiev’den Vilnius’a yeni kaçmış olan tiyatro ve televizyon oyuncusu Karina Chernyavskaya idi. Yaşadıklarını, roketleri ve bombaları, bodrumda geçirdiği geceleri ve kaçışın yol açtığı yerinden edilmeleri anlattı. Orada bulunan seyirciler koltuklarından kalktılar ve tezahürat, alkış ve gözyaşlarıyla sempatilerini dile getirdiler. Bir film festivalinin savaşın kaba kuvvetine karşı neler yapabileceği sorusunda olduğu gibi, belli bir derecede çaresizlik de göze çarpıyordu.
somut yardım
Ancak Vilnius’ta işler duygu ve jestlerle bitmedi. Daha fazla bağış toplama kampanyası düzenlemenin yanı sıra, organizatörler hemen Litvanya’ya kaçanları devam eden festival operasyonlarına dahil etmeye başladılar. Aileler için ücretsiz çocuk gösterileri sunuldu. Karina Chernyavskaya, Mamoru Hosoda’nın Japon animesi “Belle” performansında diyalogları Ukraynaca canlı kaydetti.
İşte Litvanya’ya kaçan film yapımcıları için başka bir pratik yardım. Litvanya film endüstrisi (Ukrayna’dan çok daha küçük olan) meslektaşlarını devam eden yerli yapımlara olabildiğince hızlı ve kolay bir şekilde entegre etmeye çalışıyor. Savaş nedeniyle Ukrayna’da başlanan projeler, mümkün olduğu kadar burada tamamlanacak.
Nataliya Vorozhby’nin “Kötü Yollar” filminden bir sahneKristi Filmleri
Bu, örneğin, aynı zamanda Berlin’deki Maxim Gorki Tiyatrosu’nda da çalışmış olan en yetenekli Ukraynalı tiyatro ve film yönetmenlerinden biri olan Natalija Voroshbyt’in (1975 doğumlu) (“Kötü Yollar”) en son çalışması için geçerlidir. 24 Şubat 2022’de Ukrayna’nın doğusundaki Myrhorod şehrinde yeni uzun metrajlı filmi “Demon”un son sahnelerini çekiyordu. Sonra bombalar düştü. Film, genç bir Rus ile kendisinden yirmi yaş büyük Ukraynalı bir kadın arasındaki karmaşık bir aşk hikayesini konu alıyor. Uyumsuz çift, onları gerçekte neyin bir arada tuttuğunu bilmiyor. Yine de ikisi birbirini bulur.
Bu metin, Berliner Zeitung’un hafta sonu sayısında yayınlandı – her cumartesi kioskta veya burada abonelik olarak.
Bu coşkulu saygı, başkent sakinlerinin bir kısmı için biraz tekinsiz. Dayanışma göstermeyi reddedecekleri için değil, tam tersi. Ama belki de, endişeler, coşku dalgası yakında belirli bir kayıtsızlığa dönüşebilir. Çünkü aşırı olan, bir noktada gerektiği gibi fark edilmeme riskini taşır. Bu sonsuza kadar sürdürülemez.
Ancak şu anda, Litvanyalıların Rus saldırganlığına toplu öfkesinde hiçbir şüphe veya yorgunluk belirtisi yok. Ukrayna halkıyla olan muazzam dayanışma, gerçek ve doğrudan dürtülerden geliyor. Örneğin, Almanya ile karşılaştırıldığında katılım kalitesindeki muazzam farkı takdir etmek yalnızca birkaç dakikanızı alır. Burada bazen ülkemizde hakim olan duyuru niteliğinden eser yok, burada eğer yoksa ama olmadan protesto devreye giriyor; en azından ilk bakışta.
Diktatörlükler aniden tekrar tehlikeli bir şekilde yaklaşıyor
Vilnius ve Kiev arasındaki mevcut bağların kökleri 13. yüzyıla kadar uzanan geçmişe dayanmaktadır. Daha sonra Prusya ve Rusya arasında ezilen ortak bir Litvanya-Polonya-Ukrayna imparatorluğu, 16. yüzyılda Baltık’tan Karadeniz’e kadar uzanıyordu. Birinci Dünya Savaşı sonucunda 1918’de başkenti Kaunas olan demokratik bir devlet kuruldu. (O zamanlar Vilnius Polonya’ya aitti.) 1990’da Litvanya, 1940’ta kaybettiği bağımsızlığını yeniden kazanan ilk Sovyet cumhuriyeti oldu.
O zamandan beri, yaklaşık üç milyon nüfusu olan küçük ülke, modernleşmeye doğru muazzam bir baskı yaşadı. Litvanya, SSCB, CMEA ve Varşova Paktı’nın zorunlu ittifaklarındaki paylaşılan deneyimlerdense İskandinavya’ya olan yakınlığını vurgulamayı tercih ederek saldırgan bir şekilde gerçek sosyalist geçmişinden sıyrıldı. Şimdiki savaş geçmişteki Litvanya’yı yakalıyor. Daha bir dakika öncesine kadar insanlar kararlarında hâlâ özerk olduklarını düşünüyorlardı; Moskova ve Minsk, zihinsel olarak Londra veya Berlin’den daha uzak görünüyordu. Şimdi güneydeki ve kuzeybatıdaki diktatörlükler aniden yeniden tehdit oluşturuyor. Otoriter komşu ülkelerle olan ortak sınırlar 400 kilometreden fazladır. Vilnius’tan Oblast Kaliningrad/Königsberg’e karayoluyla sadece 200 kilometre uzaklıktadır.
Tarihsel alt üst oluşlar günümüz kültürel yaşamına ve dolayısıyla sinema sanatına da yansımıştır. Vilnius Uluslararası Film Festivali 1995’ten beri var – tipik bir bağımsızlığın çocuğu. Adı “Kino Pavasaris” (Sinema Pınarı) o zamanlar hala ayrılma ve umut duygusundan bahsediyor. Festival, 2017 yılına kadar “Yeni Avrupa, Yeni İsimler” başlığı altında Moskova’nın eski etki alanından katkılarla bağımsız bir bölüm sunuyordu. Polonya, Rusya ve Balkanlar gibi ülkelerden en ilgi çekici güncel yapımlar burada gösterildi. Batı’ya yönelimi vurgulamak için, bu önemli teklif ne yazık ki kaldırıldı: Mevcut programla, amaç artık eski gönülsüz bağlantılarla bağlantı kurmak değil, bunun yerine daha saldırgan bir şekilde Avrupa geleceğine atıfta bulunmaktı.
Rusya’nın finanse ettiği filmler rafa kaldırıldı
Putin’in ordusunun işgali, festivalin başlamasından dört hafta önce, programın çoktan bittiği, katalogların son redaksiyon bölümünde olduğu ve onur konuklarının davet edildiği bir zamanda gerçekleşti. Bununla birlikte, acil ve sert bir tepkinin alınması gerektiği açıktı. Festival direktörü Algirdas Ramaska ve ekibi, karşılık gelen iki adım atmaya karar verdi. Görünüşte en görkemli olan ilk önlem, mevcut Rus devlet adamlığını engellemek için güçlerini birleştirmekti. İkinci, daha az belirgin olmakla birlikte, çok daha kalıcı olan adım, Ukrayna halkına ve onların kültürüne ve dolayısıyla sinematografiye doğrudan destek olarak formüle edildi.
Boykot hakkında birçok tartışma ve spekülasyon yapıldı. Buraya eklemek için çok fazla değil. Batı standartlarının mevcut durumu değerlendirmek için yalnızca kısmen uygun olduğu yorumu hariç. Diktatörlük yaşamamış herkes kendini şanslı saymalı ama zekice yorumlar yapmaktan kaçınmalıdır. Evet, söz konusu sanatın üretildiği sistemin “birdenbire” saldırgan ve emperyal olduğu ortaya çıktı diye “sırf” sanat eserlerini ve yaratıcılarını uluslararası kültür aktarımından dışlamak fiilen haksızlıktır. Hele söz konusu sanatçılar kendilerini ve eserlerini devlete muhalif ya da en azından uzak görmüşken. Ama Rusya en geç 24 Şubat’tan beri normal bir ülke değil.
Dediğim gibi, Rus devlet idaresinin boykot edilmesiyle ilgili, bu durumda Rus hükümeti tarafından kültürel bir incir yaprağı olarak cömertçe finanse edilen filmlerle ilgili – bu onların imajına hizmet ettiği sürece. Pandemi nedeniyle iki yıldır iptal edilen “Kino Pavasaris” festivali, hızlı boykot kararıyla netlik ve cesaret gösterdi. Evet, Rus ortak yapımı uzun metrajlı film “Compartment No. Finlandiyalı yönetmen Juho Kuosmanen’in 6” adlı filmi boştu. Ama böylesi daha iyi. Hiçbir Ukraynalı film yapımcısının Putin diktatörlüğünün sanatsal mazeretlerinin yanında bir figüran gibi hareket etmesi beklenmemelidir.
Aleksey German Jr.’ın sahte haberler ve yolsuzluğun acı bir benzetmesi olan “Ev Hapsi” de iptal edildi. Bu arada, her iki yönetmen de festivalin kararlarını anladıklarını işaret ettiler. Daha sonra filmleri kesinlikle uluslararası kültürel alışverişe geri dönecek. Şimdi, savaş belirtilerine uymuyorlar; en azından saldırganın komşu ülkesinde değil.
Festivalin açılış akşamı da tamamen Ukrayna ile olan bağlantıyla ilgiliydi.Sinema Pavasarı
Ukrayna filmlerine büyük ilgi
Ancak Vilnius’taki gibi bir festival, mevcut duruma ve buna bağlı zihinsel, maddi ve kültürel yıkıma nasıl yapıcı bir şekilde tepki verebilir? İlk olarak, bütün bir gün Ukrayna sinemasına ayrıldı. Gerçek açılıştan 24 saat önce, Vilnius’un eski kentindeki küçük Pasaka sineması, Ukrayna’da yapılan güncel yapımlarla altı tarih teklif etti. Akın harikaydı. 250 seyirci giriş için yaklaşık 1.500 avro ödedi – tüm gelirler doğrudan yardım fonlarına gitti. Filmler, genç Ukrayna sinemasının potansiyelini bir kez daha gösterdi. Ve bu yeni ortaya çıkan ulusal film harikasının çiçek açmasının ortasında vahşice boğulduğunu acı bir şekilde gösterdiler.
Programda, komediden distopyaya uzanan geniş bir yelpazeyi kapsayan, son zamanların en başarılı iki uzun metrajlı filmi yer aldı. Antonio Lukich’in “Düşüncelerim Sessiz” adlı eserinde, genç bir ses mühendisi ve müzisyen olan Vadim, Zakarpattia’ya (yani, 1939’a kadar Çekoslovakya’ya ait olan ülkenin en güneybatısındaki bölge) doğru yola çıkar. efsanevi pick up Rakhiv yaban ördeğinin flört lavtası. Ne yazık ki, kendi annesi bu arayışın önüne geçmeye devam ediyor.
“Atlantis” ile Valentyn Vasyanovych, savaşın en bunaltıcı önsezilerinden birini uzun metrajlı bir film olarak sahneledi. Aksiyon, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşının sona ermesinden bir yıl sonra, 2025’te başlıyor. Bombalarla kirlendiği için resmi olarak yaşanmaz olarak sınıflandırılan bir bölgede Sergiy, bir mezar açma ekibinde gönüllü olarak çalışıyor. Her iki savaşan grubun cesetleri bulundu, teşhis edildi ve gömüldü. Film izleyiciden çok şey istiyor. Ancak dehşetin ortasında hayal bile edilemeyecek bir şey olur: aşk yeşerir ve umut belirtileri verir.
Festival resmi olarak ertesi akşam açıldı. Biraz kenar mahallelerde bulunan “Forum Cinemas Vingis” sinema merkezindeki bu tören de tamamen Ukrayna ile ilgili ve duygu yüklüydü. Onur konuğu, Kiev’den Vilnius’a yeni kaçmış olan tiyatro ve televizyon oyuncusu Karina Chernyavskaya idi. Yaşadıklarını, roketleri ve bombaları, bodrumda geçirdiği geceleri ve kaçışın yol açtığı yerinden edilmeleri anlattı. Orada bulunan seyirciler koltuklarından kalktılar ve tezahürat, alkış ve gözyaşlarıyla sempatilerini dile getirdiler. Bir film festivalinin savaşın kaba kuvvetine karşı neler yapabileceği sorusunda olduğu gibi, belli bir derecede çaresizlik de göze çarpıyordu.
somut yardım
Ancak Vilnius’ta işler duygu ve jestlerle bitmedi. Daha fazla bağış toplama kampanyası düzenlemenin yanı sıra, organizatörler hemen Litvanya’ya kaçanları devam eden festival operasyonlarına dahil etmeye başladılar. Aileler için ücretsiz çocuk gösterileri sunuldu. Karina Chernyavskaya, Mamoru Hosoda’nın Japon animesi “Belle” performansında diyalogları Ukraynaca canlı kaydetti.
İşte Litvanya’ya kaçan film yapımcıları için başka bir pratik yardım. Litvanya film endüstrisi (Ukrayna’dan çok daha küçük olan) meslektaşlarını devam eden yerli yapımlara olabildiğince hızlı ve kolay bir şekilde entegre etmeye çalışıyor. Savaş nedeniyle Ukrayna’da başlanan projeler, mümkün olduğu kadar burada tamamlanacak.
Nataliya Vorozhby’nin “Kötü Yollar” filminden bir sahneKristi Filmleri
Bu, örneğin, aynı zamanda Berlin’deki Maxim Gorki Tiyatrosu’nda da çalışmış olan en yetenekli Ukraynalı tiyatro ve film yönetmenlerinden biri olan Natalija Voroshbyt’in (1975 doğumlu) (“Kötü Yollar”) en son çalışması için geçerlidir. 24 Şubat 2022’de Ukrayna’nın doğusundaki Myrhorod şehrinde yeni uzun metrajlı filmi “Demon”un son sahnelerini çekiyordu. Sonra bombalar düştü. Film, genç bir Rus ile kendisinden yirmi yaş büyük Ukraynalı bir kadın arasındaki karmaşık bir aşk hikayesini konu alıyor. Uyumsuz çift, onları gerçekte neyin bir arada tuttuğunu bilmiyor. Yine de ikisi birbirini bulur.
Bu metin, Berliner Zeitung’un hafta sonu sayısında yayınlandı – her cumartesi kioskta veya burada abonelik olarak.