Koray
New member
Madde ve fıkralar büyük mü yazılır?
Resmî belgeler, hukuk metinleri ve akademik yazılarda en çok karşılaşılan sorulardan biri, “Madde ve fıkralar büyük mü yazılır?” sorusudur. Bu konu, sadece yazım kurallarına uygunluk açısından değil, aynı zamanda metnin okunabilirliği ve resmîlik düzeyi açısından da önemlidir. Bu yazıda, madde ve fıkraların yazımında uyulması gereken kuralları detaylı bir şekilde ele alacak, en çok sorulan sorulara cevaplar verecek ve yazım konusunda sıkça yapılan hatalara da değineceğiz.
Madde ve fıkra nedir?
Öncelikle kavramların tanımını yapmakta fayda var:
- Madde: Kanun, yönetmelik, yönerge gibi resmî metinlerde yer alan, belli bir konuyu açıklayan veya düzenleyen numaralandırılmış bölümdür.
- Fıkra: Bir maddenin kendi içinde bölündüğü alt kısımlardır. Maddeler bazen uzun ve kapsamlı olabildiği için, bu bölümlendirme konunun daha anlaşılır olmasına yardımcı olur.
Madde ve fıkralar büyük harfle mi yazılır?
Türk Dil Kurumu (TDK) ve resmî yazışma kuralları esas alındığında, madde ve fıkra sözcüklerinin metin içerisinde kullanılışına göre büyük ya da küçük harfle başlaması gereklidir.
1. Cümle başında kullanıldığında: Her cümle başı gibi, "Madde" ve "Fıkra" kelimeleri de büyük harfle başlar.
Örnek:
- Madde 5’te bu durum açıkça belirtilmiştir.
- Fıkra 2’ye göre işlem yapılacaktır.
2. Cümle içinde kullanıldığında: Eğer “madde” veya “fıkra” sözcüğü bir cümle içinde yer alıyorsa ve özel bir anlam taşımıyorsa, küçük harfle yazılır.
Örnek:
- Bu karar, ilgili kanunun madde 8’ine dayanmaktadır.
- Yapılan işlem, yönetmeliğin fıkra 3’e göre şekillendirilmiştir.
3. Başlık veya numaralandırma yapılan listelerde: Eğer metinde maddeler sıralanıyor ve her biri numaralandırılıyorsa, genellikle başlık formunda yazıldıkları için ilk harfleri büyük olur.
Örnek:
- Madde 1 – Amaç
- Madde 2 – Kapsam
Bu kullanım daha çok kanunlarda ve resmî yönetmeliklerde görülür.
Sıkça sorulan sorular ve cevapları
1. "Madde" ve "fıkra" kelimeleri her zaman büyük harfle mi yazılır?
Hayır. Sadece cümle başlarında veya başlık olarak kullanıldıklarında büyük harfle başlar. Cümle içinde geçen sıradan kullanımda küçük harfle yazılır.
2. Resmî bir dilekçede madde ya da fıkra belirtirken nasıl yazılmalı?
Resmî dilekçelerde genellikle şu kalıplar kullanılır:
- “İlgili yönetmeliğin madde 7/1-b bendi uyarınca...”
- “Kanunun 12. maddesinin 3. fıkrasına göre...”
Bu gibi ifadelerde genellikle küçük harfle yazılır, çünkü cümle içinde yer almaktadır. Ancak metin bir liste şeklinde ise başlık biçiminde büyük harfle başlanabilir.
3. Yazımda rakam mı, yazıyla mı kullanmalıyım?
Resmî ve akademik yazılarda genellikle rakamla yazım tercih edilir. Özellikle madde ve fıkra numaraları açıkça belirli olmalı ve karışıklık yaratmamalıdır.
Doğru kullanım:
- Madde 4
- Fıkra 2
Yanlış:
- Dördüncü madde
- İkinci fıkra
4. Bende, bent, fıkra aynı şey mi?
Hayır, aynı şey değillerdir.
- Madde: En üst düzey düzenleyici bölüm.
- Fıkra: Maddenin kendi içindeki bölümü.
- Bent: Fıkranın alt bölümü, genellikle harf ile gösterilir (a, b, c...).
Örnek:
- Madde 5, fıkra 2, bent b
5. Madde, fıkra ve bent yazımında noktalama işaretleri nasıl olmalı?
- “Madde 5” ya da “5. madde” şeklinde yazılabilir. Ancak “madde 5.” gibi kullanımlar yanlıştır.
- Fıkra yazılırken “5. madde 2. fıkra” ya da “madde 5, fıkra 2” gibi ifadeler doğrudur.
- Bentlerde genellikle harf parantez içinde verilir: “(a) bendi” şeklinde.
Ekstra ipuçları
- Yazım kılavuzlarına sadık kalın: TDK Yazım Kılavuzu ve Resmî Yazışma Kuralları metinleri, bu konuda güvenilir kaynaklardır. Yazılarınızı hazırlarken mutlaka bu kaynakları kontrol edin.
- Tarih ve sayıların yazımında dikkatli olun: Özellikle resmî yazılarda madde/fıkra belirtilirken, araya ek gelen rakamlarda yanlış eklemeler yapılmamalıdır. Örneğin “5’inci madde” yerine “5. madde” tercih edilmelidir.
- Metin tasarımı önemlidir: Okuyucunun yazıyı daha rahat anlayabilmesi için madde ve fıkraları uygun şekilde paragraf veya liste formatında sunun.
Faydalı kaynaklar
1. Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu – https://www.tdk.gov.tr
2. Resmî Yazışma Kuralları Hakkında Yönetmelik (2020)
3. Mevzuat Bilgi Sistemi – https://www.mevzuat.gov.tr
Sonuç
“Madde ve fıkralar büyük mü yazılır?” sorusu, yazım kuralları ile ilgilenen herkesin bilmesi gereken temel konulardan biridir. Yazımda sadelik ve doğru noktalama kadar, büyük-küçük harf kullanımı da hem metnin okunabilirliği hem de resmiyet düzeyi açısından büyük önem taşır. Bu konuda yapılan küçük hatalar bile, bir metnin ciddiyetini ve geçerliliğini etkileyebilir. Yukarıda verilen kurallar ve ipuçları ile doğru ve etkili yazım mümkün olacaktır.
Resmî belgeler, hukuk metinleri ve akademik yazılarda en çok karşılaşılan sorulardan biri, “Madde ve fıkralar büyük mü yazılır?” sorusudur. Bu konu, sadece yazım kurallarına uygunluk açısından değil, aynı zamanda metnin okunabilirliği ve resmîlik düzeyi açısından da önemlidir. Bu yazıda, madde ve fıkraların yazımında uyulması gereken kuralları detaylı bir şekilde ele alacak, en çok sorulan sorulara cevaplar verecek ve yazım konusunda sıkça yapılan hatalara da değineceğiz.
Madde ve fıkra nedir?
Öncelikle kavramların tanımını yapmakta fayda var:
- Madde: Kanun, yönetmelik, yönerge gibi resmî metinlerde yer alan, belli bir konuyu açıklayan veya düzenleyen numaralandırılmış bölümdür.
- Fıkra: Bir maddenin kendi içinde bölündüğü alt kısımlardır. Maddeler bazen uzun ve kapsamlı olabildiği için, bu bölümlendirme konunun daha anlaşılır olmasına yardımcı olur.
Madde ve fıkralar büyük harfle mi yazılır?
Türk Dil Kurumu (TDK) ve resmî yazışma kuralları esas alındığında, madde ve fıkra sözcüklerinin metin içerisinde kullanılışına göre büyük ya da küçük harfle başlaması gereklidir.
1. Cümle başında kullanıldığında: Her cümle başı gibi, "Madde" ve "Fıkra" kelimeleri de büyük harfle başlar.
Örnek:
- Madde 5’te bu durum açıkça belirtilmiştir.
- Fıkra 2’ye göre işlem yapılacaktır.
2. Cümle içinde kullanıldığında: Eğer “madde” veya “fıkra” sözcüğü bir cümle içinde yer alıyorsa ve özel bir anlam taşımıyorsa, küçük harfle yazılır.
Örnek:
- Bu karar, ilgili kanunun madde 8’ine dayanmaktadır.
- Yapılan işlem, yönetmeliğin fıkra 3’e göre şekillendirilmiştir.
3. Başlık veya numaralandırma yapılan listelerde: Eğer metinde maddeler sıralanıyor ve her biri numaralandırılıyorsa, genellikle başlık formunda yazıldıkları için ilk harfleri büyük olur.
Örnek:
- Madde 1 – Amaç
- Madde 2 – Kapsam
Bu kullanım daha çok kanunlarda ve resmî yönetmeliklerde görülür.
Sıkça sorulan sorular ve cevapları
1. "Madde" ve "fıkra" kelimeleri her zaman büyük harfle mi yazılır?
Hayır. Sadece cümle başlarında veya başlık olarak kullanıldıklarında büyük harfle başlar. Cümle içinde geçen sıradan kullanımda küçük harfle yazılır.
2. Resmî bir dilekçede madde ya da fıkra belirtirken nasıl yazılmalı?
Resmî dilekçelerde genellikle şu kalıplar kullanılır:
- “İlgili yönetmeliğin madde 7/1-b bendi uyarınca...”
- “Kanunun 12. maddesinin 3. fıkrasına göre...”
Bu gibi ifadelerde genellikle küçük harfle yazılır, çünkü cümle içinde yer almaktadır. Ancak metin bir liste şeklinde ise başlık biçiminde büyük harfle başlanabilir.
3. Yazımda rakam mı, yazıyla mı kullanmalıyım?
Resmî ve akademik yazılarda genellikle rakamla yazım tercih edilir. Özellikle madde ve fıkra numaraları açıkça belirli olmalı ve karışıklık yaratmamalıdır.
Doğru kullanım:
- Madde 4
- Fıkra 2
Yanlış:
- Dördüncü madde
- İkinci fıkra
4. Bende, bent, fıkra aynı şey mi?
Hayır, aynı şey değillerdir.
- Madde: En üst düzey düzenleyici bölüm.
- Fıkra: Maddenin kendi içindeki bölümü.
- Bent: Fıkranın alt bölümü, genellikle harf ile gösterilir (a, b, c...).
Örnek:
- Madde 5, fıkra 2, bent b
5. Madde, fıkra ve bent yazımında noktalama işaretleri nasıl olmalı?
- “Madde 5” ya da “5. madde” şeklinde yazılabilir. Ancak “madde 5.” gibi kullanımlar yanlıştır.
- Fıkra yazılırken “5. madde 2. fıkra” ya da “madde 5, fıkra 2” gibi ifadeler doğrudur.
- Bentlerde genellikle harf parantez içinde verilir: “(a) bendi” şeklinde.
Ekstra ipuçları
- Yazım kılavuzlarına sadık kalın: TDK Yazım Kılavuzu ve Resmî Yazışma Kuralları metinleri, bu konuda güvenilir kaynaklardır. Yazılarınızı hazırlarken mutlaka bu kaynakları kontrol edin.
- Tarih ve sayıların yazımında dikkatli olun: Özellikle resmî yazılarda madde/fıkra belirtilirken, araya ek gelen rakamlarda yanlış eklemeler yapılmamalıdır. Örneğin “5’inci madde” yerine “5. madde” tercih edilmelidir.
- Metin tasarımı önemlidir: Okuyucunun yazıyı daha rahat anlayabilmesi için madde ve fıkraları uygun şekilde paragraf veya liste formatında sunun.
Faydalı kaynaklar
1. Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu – https://www.tdk.gov.tr
2. Resmî Yazışma Kuralları Hakkında Yönetmelik (2020)
3. Mevzuat Bilgi Sistemi – https://www.mevzuat.gov.tr
Sonuç
“Madde ve fıkralar büyük mü yazılır?” sorusu, yazım kuralları ile ilgilenen herkesin bilmesi gereken temel konulardan biridir. Yazımda sadelik ve doğru noktalama kadar, büyük-küçük harf kullanımı da hem metnin okunabilirliği hem de resmiyet düzeyi açısından büyük önem taşır. Bu konuda yapılan küçük hatalar bile, bir metnin ciddiyetini ve geçerliliğini etkileyebilir. Yukarıda verilen kurallar ve ipuçları ile doğru ve etkili yazım mümkün olacaktır.